Mejtepet e Myftinise se rrethit Puke dhe kontributi i tyre per mesimin e gjuhes shqipe.

Bismilahir Rahmanir Rahim

Te nderuar te pranishem! Myftinia e rrethit Puke ne kuader te ketoj viti jubilar te 100 vjetorit te Pavaresise se shtetit te Shqiperise organizon kete seminar per te nxjerr ne pah ndihmen qe kan dhene Mejtepet e rrethit Puke per mesimin e gjuhes shqipe.
Myftinia e rrethit Puke fillesat e saj i ka qe ne kohen pushtimit Osman ne Shqiperi. Ajo u zyrtarizua nga Komuniteti Mysliman i Shqiperisse ne vitin 1929. Sipas te dhenave Myftiu i pare ka qene imam Zenel Hoxh Mehaj,me pas Haxhi Elez Hoxha duke vazhduar me H.Ibrahim Hoxha i cili ka vazhduar detyren e Myftiut deri ne vitin 2005 ku pas tij ne vitin 2005 Komuniteti Mysliman i Shqiperise emron Myfti te rrethit Puke imam Gezim Kopani.
Ne shumicen e rasteve Myftinite e Komunitetit Mysliman administronin: Xhamiat, Mejtepet dhe aktivitetet fetare.
Ne vitin 1900 e ne vazhdim deri ne vitet 1945 – 1946 Myftinia e rrethit Puke sipas Arkivit Shteterore Tirane administronte keto Xhami: 1.Xhamia Koder Hani Puke,2.Xhamia e fshatit Qerret, 3.Xhamia e fshatit Kabash,4.Xhamia e fshatit Lajthize,5.Xhamia e fshatit Rrype,6.Xhamia e fshatit Micoj,7.Xhamia e fshatit Kryezi,8.Xhamia e fshatit Iballe,9.Xhamia e fshatit Kulumri,10.Xhamia e fshatit Petkaj,11.Xhamia e Dukagjinit,12.Xhamia e Spac,13.Xhamia e Piste,14.Xhamia e Kalimashit,15.Xhamia e Shikaj,16.Xhamia e Molle etj.
Pas vititi 1946 Xhamia e Petkaj,Dukagjinit,Spacit,Pistes,Shikaj Molle etj kaluan ne administrim te Myftinise Kukes.
Ne zonene Myftinise Puke pervec Xhamiave u ndertuan edhe Mejtepet (Mejtep do te thote shkolle e ciklit te ulet islam) Mejtepet u ndertuan ne:

1.Mejtepi Koder Hani Puke
2.Mejtepi i fshatit Kabash
3.Mejtepi i fshatit Qerret
4.Mejtepi i fshatit Micoj
5.Mejtepi i fshatit Kryezi
6.Mejtepi i fshatit Iballe
7.Mejtepi i fshatit Kulumri

Po ashtu ne kohen qe permenden me siper Myftinia e rrethit Puke administronte edhe keto Mejtepe:
1.Mejtepi tek Xhamia Dukagjin
2.Mejtepi tek Xhamia Piste
3.Mejtepi tek Xhamia Spac

Ne mejtepet e Pukes mesim jepnin Hoxhallare Pukjan,Shkodran dhe Kosovar.Konretish permendim:
1.Sadik Prishtina
2.Zenel Hoxha
3.Shaban Rexha
4.Hoxh Bisha
5.Abdullah Hoxha
6.Qazim Nushi
7.Beqir Laci

Mejtepet ishin zakonisht 3 vjecare dhe mesimet zhvilloheshin gjate kohes se veres. Mejtepet e Myftinise se rrethit Puke zhilloheshin keto lende: 1.ilmihal (lende islame per mesimin e riteve islame)2.Mesim Kur’ani (Lutjet ne ritet islame) 3. Mesim i gjuhes Shqipe ne shkrim dhe lexim.
Sipas arkivit te Myftinise Puke por edhe te dhenave te ardhura nga besimtaret mysliman ne Mejtepet e Pukes kemi keto te dhena:

1.Mejtepi i Koder Hanit Puke: 20 djem dhe 4 vajza, mosha: 7-13
2.Mejtepi i Kabashit: 17 djem dhe 6 vajza,mosha 7-15
3.Mejtepi i Qerretit: 17 djem dhe 5 vajza, mosha 7-13
4.Mejtepi i Iballes: 12 djem dhe 2 vajza, mosha 8-14
5.Mejtepi i Kryeziut: 12 djem dhe 3 vajza, mosha 7-13
6.Mejtepi i Micojt: 18 meshkuj dhe 4 femra 7-14 dhe 20.
7.Mejtepi i Kulumrise: 8 djem dhe 0 vajza mosah 7-13.

Ndryshe nga zakoni feja Islame i trajtonte burrat dhe grate ne menyre te barabarte dhe kete e veme re ne prezencen e vajzave ne mesimet qe zhvilloheshin ne Mejtepet e Pukes.
Pervec lendeve qe mesoheshin ne keto Mejtepe kemi edhe disa grupe te vecanta per moshat e medha.Keto grupe ndaheshin ne dy grupe a)Grupi i burrave dhe b) grupi i grave.
Grupi i burrave mesonte kenge islame qe quhen “ilahi” po ashtu edhe “salavate dhe tekbire”. Kete kenge perdoreshin gjate muajit te “Mevludit”(ditelindja e Profetit Muhammed a.s. myslimanet ne kete muaj perkujtojne thenjet dhe veprat e Muhammedit a.s.), muajit Ramazan dhe ne festen e Bajramit te madhe dhe te Kurban Bajramit. Keto kenge ose thene ndryshe ilahi ne disa raste shoqeroheshin me daulle.Ne disa te dhena gojore del se edhe vallia e Kabashit u krijua nga burrat e fshatit qe festonin festen e Bajramit. Vallia e Kabashit ne menyre te organizuar per here te pare u luajtu nga burrat e Xhamise se fshatit Kabash. Kjo valle edhe sot vazhdon te luhet me rastin e festes se Bajramit te madh dhe te kuban Bajramit.Grupi i grave mesonin mbi ritet e morteve dhe te martesave. Grate mesoheshin nga bashkeshortia e Hoxhes se fshatit.
Mejtepet pervec aspektit mesimor islam dhe te gjuhes shqipe luajten nje rol te rendesishem edhe per takime te vecanta ku permendim: Mejtepet nga Hoxha per pajtimin e familjeve qe ishin ne hasmeri.Mejtepi ndihmohte familjet qe kishin veshtirsi ekonomike duke i ndihmuar nga ana financioare por edhe duke i arsimuar ato.Ne disa raste Mejtpet e Myftinise Puke kan luajtur edhe rolin e strehimit te luftetareve Pukjane ne mbrotje te atedheut ku kemi pas raste qe Hoxha ka marr pjese edhe vete ne lufte sebashku me Pukjanet e tjere.
Mejtepet e Myftinise Puke gjate vitve 1900 deri ne vitin 1937 luajten nje rol te rendesishem per arsimimin e Pukjaneve. Myftinia e rrethit Puke ishte nder te pakta Myftini te Komunitetit Mysliman te Shqiperise qe hapi dyert mejehere per mesimin e gjuhes Shqipe.
Rast te till kemi Mejtepin e Kabashit ku nepermjet Sadik Hoxhes nxenesit mesun shkrim e kendim.Ky mejtp luajti rol te vecante edhe per pergatitjen e imameve te ri Pukjan.Nga Mejtepi i Koder Hanit dhe Mejtepi i Kabashit dolen keto Hoxhallare:

1.Zenel Hoxha
2.Shaban Rexha
3.Asllan Hoxha
5.Beqir Laci
Me nje vendim te vencant Myftinia e rrethit Puke lejoi imamet e Pukes per mesimin e gjuhes Shqipe. Mejtepi qe hapi dyer i pari ishte: Mejtepi i Kabashit,Qerretit etj.
Mejtepi i Qerretit u kthye totalisht ne sherbim te arsimit te gjuhes Shqipe dhe te lendeve te tjera shkencore sebashku me lendet islame.
Hoxha me kontribut te madh ishte imama Qazim Nushi i cili kishte ardhur nga Kosova. Imam Qazim Nushi sherbeu per 33 vjet si Hoxha i fshatit Qerret si dhe mesues ne Mejtepin e Qerretit.Mejtepi i Qerretit sherbeu si shkolla e pare e shtetit ne kete fshat dhe vazhdoi keshtu per mbi 5 vjet.
Kontribut te vecante i adhur nga Mejtepet e Myftinise Puke qe Mejtepi i Xhamise Micoj me ne krye me Shaban Rexhen. Imam Shaban Rexha duke shikuar nevojen e banorve pervec mesimeve islame kerkoj te hapet shkolla e shtetit ne kete fshat.
Me 21 janar 1976 imam Shaban Rexha i dergon nje shkrese zyrtare Kryemesuesit te rrethit Puke,Ministrit te Arsimit Hil Mosi ku shkruan:
“Une i nenshkruemi Shaban Rexha, lindun ne katundin Lajthize te qendres se qytetit Puke me 09.11.1901, deklaroj si vijon:
Ne marreveshje me pleqesine e katundit Micoj u vendos me hape shkollen, me zhvillue mesime fetare dhe ne mesimin e gjuhes shqipe vullnetarisht.Mesimet vullnetare i kam pas fillue ne frue (shkurt) te vjetit 1924.
Me ane ten je lutje qe i drejtove ish-inspektorise se Arsimit Shkoder me 30 gusht 1925. Inspektoria mbasi e pati percjelle lutjen time ne favor te punes qe pata vazhdue, lutja kje pranue dhe u emnova mesuez zyrtarisht tue fillue na 1 nendori 1925.”
Pas kesaj Ministri i Arsmit te Shqiperise Hil Mosi e miraton kerkesen per te hapur Shkollen Micoj dhe duke e emruar mesues imam Shaban Rexhen.
Fillimisht mesimi per disa kohe u zhvilluan ne Mejtepin e fshatit Micoj.
Duke shpresuar qe kjo kumtes tju kete sjell informacione te dobishme dhe duke ju falenderuar per degjimin tuaj, ju uroj gjithe te mirat!
Pergatiten:
Myftiu i Pukes: Gezim Kopani
Antari i Keshillit te Myftinise se rrethit Puke
Ylli Hadroj


_______
Shenim: Burimet e kesaj kumtese u morren nga: Myftiu i Pukes Gezim Kopani, Antari i Keshillit te Myftinise Puke Prof.Xhemal Meci,Antare te tjere te Keshillit te Myftinise se rrethit Puke, Idriz Ahmeti.
Kjo kumtes ehte mbajtur ne seminarin me teme: "Kontributi i Hoxhallareve Pukjan per Liri e Pavaresi" Puke me 25 nentor 2012