EFEKTET E VAZHDUESHME TË PRANVERËS ARABE NË SIRI, EGJIPT DHE JEMEN

Ndikimet e Pranverës Arabe në Lindjen e Mesme vazhdojnë të ndihen pa pushim. Edhe pse gjatë këtyre ditëve më në plan të parë është çështja e Sirisë, në Egjipt po dëgjohet zhurma e hapave të vëllimit të dytë të revolucionit. Ndërkaq në Jemen u arrit një marrëveshje relative.

Vendimi i Ligës Arabe kundër Sirisë, për të cilin folëm javën e kaluar, vijon të shkaktojë reagime. Udhëheqja e Damaskut, për sa i takon këtij plani që parashikon vendosjen e stabilitetit në vend, i kërkoi Ligës Arabe që në vendim të bëhen disa ndryshime. Mirëpo Liga Arabe, duke qenë se kërkesat e Sirisë do të ndryshonin thelbin e planit, deklaroi se nuk e ka pranuar këtë gjë. Pikërisht në këtë proces, Këshilli Kombëtar i Sirisë, që është edhe lëvizja opozitare më e organizuar kundër udhëheqjes së Bashar Al-Asadit, shpalli një draft programi politik, që synon rënien e regjimit aktual sirian dhe organizimin e zgjedhjeve për asamblenë kushtetuese pas një periudhe transicioni njëvjeçare. Sipas këtij drafti, për të mbrojtur sigurinë dhe unitetin e vendit, Këshilli Kombëtar i Sirisë do ta udhëheqë vendin bashkë me institucionin ushtarak përgjatë gjithë periudhës së transicionit. Do të formohet një qeveri e përkohshme, që në fund të një viti, nën mbikëqyrjen arabe dhe atë ndërkombëtare, do të organizojë zgjedhjet e lira për të përcaktuar anëtarët e asamblesë kushtetuese, e cila do të ketë për detyrë të hartojë kushtetutën e re të Sirisë. Kjo kushtetutë e re do të votohet në referendum popullor dhe jo më vonë se 6 muaj nga miratimi i saj do të mbahen zgjedhjet e përgjithshme.

Ndërkohë që për Sirinë po renditen njëra pas tjetrës këto plane dhe propozime, vihet re se udhëheqja e Damaskut nuk ka ndërmend të heqë dorë nga qëndrimi aktual. Pavarësisht të gjitha presioneve diplomatike, politika bazë e regjimit të Asadit është të fitojë kohë. Gjatë kësaj kohe ai shpreson në ndryshimin e klimës ndërkombëtare dhe synon të shtypë opozitën. Por në Siri ka filluar të dalë në pah një tablo e plotë e luftës civile. Ndërkohë që qëndrimi shtypës i regjimit të Asadit mbi opozitarët po ashpërsohet çdo ditë e më shumë, një rritje po aq të shpejtë është duke shfaqur edhe fuqia e opozitarëve për t'iu kundërvënë qeverisë aktuale. Veçanërisht operacionet e organizuara nga opozitarët në Damask kundër njësive të shërbimit informativ sirian, i cili është i lidhur ngushtë me regjimin, dhe numri i viktimave që doli në dritë pas këtyre operacioneve, është një tregues i rëndësishëm i fuqisë në rritje të opozitarëve.

Nga ana tjetër, Sheshi Tahrir në kryeqytetin Kajro të Egjiptit, i cili është një simbol i rëndësishëm i Pranverës Arabe, po bëhet sërish skenë e protestave masive të popullit. Fakti që në Egjipt nuk po kalohet dot në udhëheqje civile dhe përhapja e opinionit se tutela ushtarake do të vazhdojë edhe në kushtetutën e re, bëri që në qytetet e mëdha si Kajroja, Aleksandria dhe Suezi dhjetëra-mijëra vetë të dalin protesta në sheshe e rrugë. Duke qenë se, me ndërhyrjen e policisë dhe ushtrisë, në fund të ditës së tretë të tyre protestat morën përmasa të përgjakshme, pasi kishin gjetur vdekjen 33 vetë dhe ishin plagosur 1.500 të tjerë, qeveria e përkohshme u detyrua të japë dorëheqjen. Zëdhënësi i qeverisë, Muhamet Hegazi, bëri të ditur se Kryeministri Isam Sheref i paraqiti dorëheqjen Këshillit të Lartë Ushtarak. Fillimisht burime të pavarura njoftuan se dorëheqja e qeverisë ishte pranuar, por më vonë televizioni shtetëror egjiptian saktësoi se dorëheqja nuk ishte pranuar nga Këshilli i Lartë Ushtarak. Kërkesat thelbësore të protestuesve janë "përshpejtimi i procesit të gjatë të transiconit" dhe "dorëzimi sa më parë i pushtetit nga ushtarakët në duart e civilëve".

Mirëpo në qëndrimin e ushtrisë egjiptiane nuk është vënë re ende ndonjë ndryshim. Edhe nëse realizohen zgjedhjet e reja parlamentare, që janë planifikuar të mbahen më datë 28 nëntor, organi ekzekutiv do të mbetet në dorën e Këshillit të Lartë Ushtarak deri sa të mbahen zgjedhjet presidenciale, pra deri në fund të vitit 2012, ose në fillim të 2013-s. Kurse protestuesit kërkojnë që data e zgjedhjeve presidenciale të jetë shumë më afër, ndoshta brenda muajit prill 2012. Por në vend që ta përshpejtojnë procesin zgjedhor, këto demonstrata duket se po e ngadalësojnë atë. Sepse konferenca për shtyp, që do të organizohej më 21 nëntor për të shpjeguar mënyrën se si do të mbahen zgjedhjet, u vendos të shtyhet pa afat. Me sa duket, edhe partitë politike me kandidatët e tyre i kanë pezulluar fushatat zgjedhore.

Ndërsa tani do të flasim pak edhe për Jemenin, vendi nga i cili erdhi lajmi më i mirë i kësaj jave. Ashtu si edhe shumë vende të tjera arabe, Jemeni u bë skenë e një lufte politiko-ushtarake ndërmjet opozitarëve dhe Kryetarit të Shtetit, Ali Abdullah Saleh, si pasojë e të cilës u vranë dhe u plagosën me qindra vetë. Por më në fund në Jemen u arrit edhe marrëveshja. Falë kësaj marrëveshjeje, Salehi do t'i dorëzojë kompetencat në mënyrë graduale, do të formohet një qeveri e re me pjesëmarrjen edhe të opozitës, si dhe do të organizohen zgjedhje të lira gjatë muajit janar 2012. Deri në këtë datë Ali Abdullah Salehi do t'ia dorëzojë kompetencat ndihmësit të tij, Abdrabu Mansur. Në këmbim të kësaj Salehit dhe të afërmve të tij do t'u garantohet imunitet dhe në nivel kushtetues do të ruhet për një kohë të caktuar titulli "kryetar shteti". Ky model është një risi dhe po aplikohet për herë të parë që kur ka filluar Pranvera Arabe, prandaj nuk dihet ende sa sukses mund të ketë. Ndërkaq, suksesin e këtij procesi përgjithësisht do ta përcaktojnë zgjedhjet. Megjithatë ky zhvillim është me rëndësi maksimale, sepse momentalisht rezulton një formulë, që siguron ndaljen e gjakderdhjes, qoftë edhe sikur për një kohë të shkurtër.